Krabsporen op de kerk

Eén van onze parochianen Chris Goethuys uit Meensel Kiezegem vertelde onlangs : “Tijdens een rondleiding in de abdij van Averbode, wees een pater krabsporen aan in de ijzerzandsteen bij de gekende drie-provinciën-poort. Het bekomen steenstof namen de mensen mee vanwege de vermeende heilzame werking tegen allerlei kwalen; het werd verwerkt in zalfjes, schapulieren of drankjes. Hierdoor gaf ik er speciale aandacht aan wanneer ik langs kerken en kapelletjes kwam. Aan de kerk van Meensel vond ik, naast uitgeschraapte groeven, ook napjes; dit zijn kleine en grotere gaten met meestal een bolvormige bodem die zo werden uitgeschraapt om steenstof te bekomen.”

Prompt ging Chris dan alle kerken van onze Sint-Donatusparochie af om een visueel onderzoek te doen aan alle religieuze gebouwen in onze gemeente naar dergelijke sporen van steenpoederwinning. Hij stelde vast dat ze zijn te vinden op zowat alle oude kerken van onze gemeente.

Krabben tegen ziektes
Krabsporen treft men al aan in prehistorische grotten maar de sporen waarover Chris het heeft stammen meestal uit de 15de eeuw. Men geloofde dat het steenstof een genezende werking hebben. Het schraapsel werd aangewend tegen ontstekingen en etterende wonden maar ook tegen inwendige ziektes. Soldaten en pelgrims zouden het stof ook kunnen meegenomen hebben als souvenir voor het thuisfront.

Krabsporen op de Sint-Martinuskerk te Tielt (c) Chris Goethuys

Een Duitse studie vermeldt dat men het steenstof gebruikte bij dodenrituelen door het steenstof in het graf te strooien of bij een pas getrouwd stel door het steenstof over hen te strooien zoals we dat nu met rijst of bloemen gebeurt. Men gebruikte het ook bij pasgeborenen of bij vrouwen die pas waren bevallen. De aanwezigheid van napjes in grote getalen zou er kunnen op wijzen dat men het steenstof gebruikte in de volksgeneeskunde bij infectieziekten zoals syfilis, tyfus, dysenterie, roodvonk, pokken, pest en andere herhaalde plagen en  ook bij gebeurtenissen van geloof, hoop, wanhoop, ellende en dood en een waaier van oorlogen, de 80 jarige oorlog, de boerenkrijg, … om er maar een paar te noemen.

Ook pelgrimstekens en vruchtbaarheidssymbolen
Zo vond Chris Goethuys nog recente sporen van vermoedelijke poederwinning op de wanden van de Sint-Martinuskerk in Tielt. Hij zag napjes op manshoogte maar ook hoger in de ijzerzandstenen van de toren. Tijdens het onderzoek trof hij ook een IX monogram aan met ernaast een pax symbool, maar dit laatste is minder duidelijk te zien. Deze werden aangebracht in de ijzerzandsteen op de toren. Een IX monogram is een vroeg christelijk teken dat men op begraafplaatsen en oude kerken kan aantreffen. Het was ook een teken voor de pelgrims. Hij zag er ook een teken van wat vermoedelijk een vruchtbaarheidssymbool is met ernaast iets wat een hoefijzer kan voorstellen.

Wil je het gehele onderzoek nalezen dan kan je daarvoor terecht op de website van meensel-kiezegem.be met foto’s en beschrijvingen van krabsporen en napjes op alle kerken in onze parochie. Hartelijke dank aan Chris Goethuys voor deze wetenswaardigheden!

Diaken Luc Claeys

Dit artikel verschijnt op de lokale bladzijden van Tielt-Winge in Kerk&leven nummer 20 van woensdag 13 mei 2020.  Zelf abonnee worden: http://pastoralezonetielt-winge.blogspot.com/p/parochieblad.html