Op bezoek bij Donatus van Münstereifel

Eigenlijk was ik dit jaar omwille van de coronacrisis niet van plan op reis te gaan, maar mijn kinderen hadden stiekem een huisje geboekt in de Duitse Eifel. We reisden hen achterna en verbleven enkele dagen in het Nationalpark Eifel waar we enkele stevige wandelingen maakten.

Sint-Donatus van Münstereifel

Voor de Jezuïetenkerk in Bad Münstereifel

Op een regenachtige dag zakten we af naar het stadje Bad Münstereifel en toen schoot het me te binnen dat het de thuishaven was van de patroonheilige van onze parochie. Dat zit zo: in 1652 werden de stoffelijke resten van Donatus gevonden in de catacomben van de heilige Agnes te Rome. Nadien werden ze plechtig overgebracht naar het pas gestichte jezuïetencollege te Münstereifel. Bad Münstereifel is een stadje in de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen, gelegen in Kreis Euskirchen. In de voorgevel van de Jezuïetenkerk, naast het voornoemde college, is een heiligenbeeld van Sint-Donatus aangebracht. De kerk draagt ook zijn naam.

Momenteel liggen zijn relieken in het kapucijnenklooster van Aarlen en in de kerk van Reek in de Nederlandse provincie Noord-Brabant. Onder invloed van de kapucijnen uit Aarlen werden er broederschappen van de H.Donatus opgericht om de devotie tot de heilige te stimuleren en door zijn voorspraak gevrijwaard te blijven voor onweer en bliksem.

Romeins officier

De heilige Donatus was aanvankelijk een Romeins officier uit de 2de eeuw, die dienst deed in de Legio Fulminatrix (het Bliksemlegioen). Die elementen zijn deels overgenomen van Donar, de Germaanse god van bliksem en donder. Volgens een 18de eeuwse levensbeschrijving werd Donatus geboren als zoon van Faustus, een velkdheer van adellijke komaf. Donatus werd officier.

Tijdens een veldslag waarbij de Romeinen omsingeld werden door de Germanen raakte het voedsel schaars en was er geen water meer.. Na een gebed van Donatus, die bekeerd was tot het christelijk geloof, begon het te regenen boven het Romeinse kamp en brak er een verschrikkelijk noodweer los met hagel, donder en bliksem boven de hoofden van het vijandelijke leger. Als dank werd Donatus aangesteld als hoofd van de Pretoriaanse wacht en schonk keizer Marcus Aurelius hem de hand van zijn nicht Alexandrië. Toen Donatus dit weigerde werd hij door haar aangegeven als christen en ter dood veroordeeld door onthoofding.

Beschermheilige

De heilige Donatus geldt in de Lage Landen de belangrijkste beschermheilige tegen blikseminslag en onweer, maar ook tegen brand (als gevolg van blikseminslag), hagelinslag en de gevolgen van noodweer in het algemeen. Ook binnenshuis bestonden er allerlei rituelen om zijn bescherming af te smeken.  Er werd wijwater gesprenkeld in alle hoeken van het huis, men bad de rozenkrans en zei het gebed op van de H.Donatus. Verder stond er een gipsen beeld en hingen er Sint-Donatusmedailles en bidprentjes in de woning en in de stallen.

Joodse kerkhof

De verlaten joodse begraafplaats buiten de stad

Na de middag maakten we met het gezin een wandeling buiten de stad en daar troffen we het verlaten Joodse kerkhof aan. De laatste begrafenissen vonden er plaats in de eerste helft van de jaren dertig in de vorige eeuw, wat meteen een vingerwijzing is naar één van de meest duistere periodes van onze geschiedenis.

De joden vestigden zich reeds in de 14de eeuw in het Duitse stadje, maar de eerste eeuwen bleef hun aantal beperkt tot een drietal families. Het is pas onder de Franse heerschappij eind 18de eeuw dat hun aantal toenam. Sindsdien assimileerde de gemeenschap zich en spraken de joodse inwoners naast het Hebreeuws ook Duits. Bij het aan de macht komen van de Nazi's begon de jodenvervolging. Het vervolg is bekend.

Toen ik door het verlaten kerkhof dwaalde moest ik denken aan het liedje van Willem Vermandere 'Mijne Jezus is ne Jood'. Daarin zingt de bard uit West-Vlaanderen dat ook onze samenleving, zelfs in zijn christelijke wortels, beïnvloed is door invloeden van buitenaf; het is wijs om zich daar bewust van te zijn.

Diaken Luc Claeys

Dit artikel verschijnt in de editie Tielt-Winge nummer 33 van Kerk& leven op woensdag 12 augustus.

Twee boeken die diaken Luc Claeys onlangs las over de verhalen van jodenvervolging tijdens WOII:

- Het verhaal van de familie Bloch: Een Joodse familie op de vlucht tijdens de Tweede Wereldoorlog

- Viktor, een boek van Judith Fanto